Czyż nie wiecie, że odrobina kwasu całe ciasto zakwasza? Wyrzućcie więc stary kwas, abyście się stali nowym ciastem, jako że przaśni jesteście. Chrystus bowiem został złożony w ofierze jako nasza Pascha. Tak przeto odprawiajmy nasze święto nie przy użyciu starego kwasu, kwasu złości i przewrotności, lecz na przaśnym chlebie czystości i prawdy. (1 Kor 5, 6B-8)
Zgodnie ze wspólnotową tradycją 23 marca, w wigilię Niedzieli Palmowej, odprawiliśmy Seder Pesach, czyli Paschę będącą pamiątką Ostatniej Wieczerzy Pana Jezusa z uczniami – na przaśnym chlebie. Głównym pożywieniem podczas wielkiego w kalendarzu żydowskim „Święta Przaśników” ‒ Pesach ‒ jest chleb przaśny (tzw. maca), sporządzany z przechowywanej specjalnie w suchym miejscu mąki, którą miesza się z wodą i piecze osiemnaście minut. Maca nie zawiera wspomnianego przez Apostoła zakwasu. Pieczona z ziaren nowego zbioru była znakiem życia, wolności oraz łaski, którymi Izrael został obdarowany przez Boga po uwolnieniu z niewoli egipskiej. Ów chleb spożywano przez osiem dni, począwszy od wieczerzy paschalnej. W dniu przed Pesach usuwano wszelki zapas starego, czyli zakwaszonego chleba, aby podkreślić, że ten święty czas to zerwanie z dawnym życiem, naznaczonym niewolą, i rozpoczęcie nowego życia ludzi obdarzonych wolnością, postępujących według przykazań Boga. Święty Paweł w Pierwszym Liście do Koryntian, odnosząc się do zwyczaju usuwania zakwasu, ma na myśli postępowanie chrześcijan, którzy przez Paschę Chrystusa przeszli do nowego życia. Zmartwychwstały Pan obdarował ich wolnością dzieci Bożych, których zadaniem jest usuwanie ze swojego życia zła, na przykład odrzucanie od siebie złości i przewrotności. Te zachowania Apostoł porównuje do zakwasu.
Każdy etap wieczoru pesachowego jest bogaty w symbolikę. Te etapy są następujące: błogosławieństwo i zapalenie świec, urchac − umycie rąk, karpas − zanurzenie gorzkich ziół w słonej wodzie na znak tego, że życie czasami tonie we łzach, jachac − przełamanie środkowej macy, maggid − opowiadanie o Pesach, zadanie czterech pytań, rachac − rytualne umycie rąk przed jedzeniem chleba, moci maca − błogosławieństwo nad chlebem i macą, maror − spożycie gorzkich warzyw, które mówią o smutku, prześladowaniu i cierpieniach Izraelitów, korech − zjedzenie gorzkich warzyw z charosetem, szulchan orech − wieczerza, na końcu której podaje się biszkopt pesachowy, barech − błogosławieństwo po świątecznym posiłku. Posiłek sederowy jest wzorowany na wieczerzach, jakie były urządzane przez żydowskie zgromadzenia rodzinne w czasach świątyni jerozolimskiej dla spożywania baranka paschalnego. Polskie tłumaczenie Hagady na Pesach (z 1927 roku) szczegółowo podaje potrawy, jakie powinny znaleźć się na stole podczas tej wieczerzy: „Stół powinien być we dnie zastawiony, a właściwa uroczystość rozpoczyna się dopiero wieczorem, po modlitwie. Na dużym talerzu lub na tacy układa się 3 przaśniki: 1 Kohen, 2 Lewi, 3 Israel, wyobrażające trzy stany ludu Izraelickiego, przegradzając je serwetką, a z wierzchu umieszcza się potrawy, które służą do ceremonii, w następującym porządku: pieczone jajko i pieczone mięso na kości symbolizują nam ofiary składane w święto Paschy; gorzkie zioła mają przypomnieć przygnębiające i ciężkie czasy praojców naszych w Egipcie; charoset, sporządzone z orzechów tłuczonych, imbiru i wina, mają być symbolem gliny, z której praojcowie sporządzać mieli cegły”. Święta Edyta Stein, wspominając czas swojego dzieciństwa, napisała: „Większości chrześcijan nie jest znane, że «Święto Przaśników», będące pamiątką wyjścia dzieci Izraela z Egiptu, obchodzi się do dnia dzisiejszego w ten sam sposób, w jaki obchodził je Chrystus z uczniami, gdy podczas ostatniej, pożegnalnej wieczerzy ustanowił Najświętszy Sakrament Ołtarza”. W jej rodzinie podczas uczty spożywało się warzywa zanurzone w słonej wodzie, macę oraz gorzkie zioła – zazwyczaj chrzan lub sałatę. Charakterystycznym punktem uczty jest zadawanie przez jedno z obecnych na wieczerzy dzieci (najmłodszego uczestnika) pytań dotyczących obrzędów celebrowanych w trakcie Seder Pesach. Innym bardzo ważnym akcentem tego szczególnego wieczoru jest odczytanie Hagady, czyli rytualnego tekstu traktującego o wyjściu Żydów z Egiptu.
W naszej tegorocznej wieczerzy „na górze” plebanii wzięli udział: ksiądz Jan (jako Prowadzący), Magdalena jako Gospodyni, jako Komentatorzy Agnieszka i Agnieszka, jako Lektorzy Krzysztof, Beata, Agnieszka, Władysława, Monika, Natalia, Grzegorz, Monika, Małgorzata, a także Jolanta jako Najmłodszy uczestnik. Wspólnotowe spotkanie rozpoczęliśmy od przygotowania stołu, na którym powinny znaleźć się: trzy mace przykryte ozdobną serwetą; pozostałe mace ułożone na talerzu obiadowym ustawionym przed Prowadzącym, który podaje mace uczestnikom; serwetka na afikoman ułożona przed Prowadzącym; chleb moci (chleb pasterski) ustawiony przed Prowadzącym; jeden talerz sederowy przed Prowadzącym, a na nim: zeroa (komunikant), charoset, chazeret (sałata), korpas (natka pietruszki), bejca (jajko), maror (chrzan); pozostały maror (chrzan) w jednej miseczce ustawionej przed Prowadzącym, który podaje maror uczestnikom; trzy miseczki z mei melach (słoną wodą), w tym jedna obok talerza sederowego; trzy miseczki z charosetem; dwa talerze z korpas (natką pietruszki); kielich dla proroka Eliasza na środku stołu; Kielich Błogosławieństwa ‒ przed Prowadzącym; świecznik ‒ przed Gospodynią; nakrycia przed każdym uczestnikiem: talerze obiadowe, sztućce, kieliszki i literatki; dwa wazony z kwiatami; jeden egzemplarz Hagady przed każdym uczestnikiem. Na stoliczku obok ułożyliśmy dzbanek z wodą, miskę i ręcznik. W czasie wieczerzy podawaliśmy i spożyliśmy dania (przygotowane wcześniej przez nas w domach) w tradycyjnej kolejności: jajka nadziewane; sałatkę „Czerwone Morze”; śledź posiekany; rosół; ziemniaki puree; kurczak pesachowy; rybę po żydowsku; sałatkę marchwiową; kompot i biszkopt paschalny. Micwę (przykazanie) spełniliśmy, pijąc czerwone wino gronowe, symbolizujące krew baranka paschalnego, z czterech kielichów, które nawiązują do czterech wyrażeń użytych w Torze. Wypicie ostatniego kielicha połączone było ze wspólnym odczytaniem psalmów. O odkupieniu − ostatecznym wybawieniu świata, czyli o misji Eliasza − przypominało jedno puste nakrycie przy stole.
„Na przyszły rok w Jerozolimie!” − takim życzeniem od wieków Żydzi żegnają się w trakcie wieczoru sederowego. Naszą Paschę zakończył ksiądz Jan słowami: „Spełniony jest porządek Pesachu według przepisów i zwyczajów. Tak jak zasłużyliśmy, aby go wypełnić, obyśmy zasłużyli sprawować go w przyszłości”.
Tekst: Beata
Zdjęcia: Agnieszka